W dzisiejszym odcinku przyjrzymy się bliżej operatorom logicznym oraz arytmetycznym. Poznamy też niektóre sposoby przekształcania danych.

OPERATORY LOGICZNE I ARYTMETYCZNE

Operatory arytmetyczne, które składają się z dwóch argumentów to: +, -, *, /, %. Ostatni z nich to modulo, czyli operator dzielenia:

x % y

Wynikiem takiego działania będzie reszta z dzielenia x przez y. Wynik będzie więc równy 0, jeżeli y jest podzielnikiem x. Operatora & nie można stosować do zmiennych typu float i double. Napiszmy zatem program, który będzie sprawdzał podzielność dwóch liczb. Do tego celu użyjemy funkcji pobierz(), którą zajmowaliśmy się w poprzednim odcinku kursu.

#include <stdio.h>

int pobierz(void);


main()
{

   int x = 0;
   int y = 0;
   int wynik = 0;


   printf("Program bada podzielność dwóch liczb\n");
   printf("Podaj dzielną: ");
   x = pobierz();
   printf("\nPodaj dzielnik: ");
   y = pobierz();

   if(x % y == 0){
      printf("\nLiczba %d jest dzielnikiem liczby %d\n",y,x);
      wynik = x / y;
      printf("Wynik dzielenia wynosi: %d\n",wynik);
      return(0);
   }
   else if(x % y != 0){
      printf("\nLiczba %d nie jest dzielnikiem liczby %d\n",y,x);
      wynik = x % y;
      printf("Reszta z dzielenia: %d\n",wynik);
      return(0);
   }


}

int pobierz(void)
{
   char s[100];
   int c,wynik;
   int i = 0;

       while((c = getchar()) != 'n') {
          if(isdigit(c) == 0 ) {
             printf("\nTo nie jest cyfra\n");
             return(0);
        }
          s[i++] = c;
       }

       s[i] = '\0';

       wynik = atoi(s);
       return wynik;
}

Na początku programu następuje deklaracja zmiennych x, y, wynik oraz przypisanie im wartości 0. Następnie funkcja printf wypisuje na ekranie informacje o programie i prosi o podanie dzielnej. Tutaj zmiennej x poprzez funkcję pobierz, zostaje przypisana wartość pobrana z klawiatury. Dalej znów printf (tym razem z zapytaniem o dzielnik) i przypisanie y wartości z funkcji pobierz. Następnie jest już instrukcja if, która sprawdza modulo (%), czyli resztę z dzielenia liczb x i y. Teraz jeżeli reszta równa jest 0 (czyli x jest podzielna przez y), to printf wypisuje na ekranie napis i wartości x i y, a następnie zmiennej wynik zostaje przypisany wynik z dzielenia x przez y. Potem funkcja printf wypisuje na ekranie wynik z dzielenia, aby przejść następnie do funkcji exit(0), która zakończy działanie programu.

Ale gdyby warunek x % y == 0 nie został spełniony, to przechodzimy do funkcji else if, która sprawdza czy x % y nie jest różne (!=) od zera. Następnie funkcja printf wypisuje na ekranie informacje z y i nie jest dzielnikiem x, a następnie zmiennej wynik zostaje przypisana reszta z dzielenia x i y. Dalej funkcja printf wypisuje tę wartość na ekranie i następuje koniec programu (funkcja return). Nie będziemy omawiali funkcji pobierz gdyż zostało to już zrobione w poprzednim odcinku kursu. Warto do tego programu dodać jeszcze ochronę przed dzieleniem przez 0, np poprzez dodanie przed instrukcją if wyrażenia:

if(y == 0){
   printf("BŁĄD: wystąpiło dzielenie przez 0\n");
   return(0);
}

Ważne żeby ten fragment umiejscowić dopiero po tym jak nastąpi pobieranie znaków z klawiatury, gdyż zmienna y od "nowości" ma wartość 0, a dopiero funkcja pobierz przyporządkowuje jej jakąś inną wartość.

Operatorami relacji są: >, >=, <, <=, ==, !=

Popatrzmy na wyrażenie:

a > b - 5

którego kolejność będzie następująca:

a > (b - 5)

Operatory relacji są wykonywane póżniej (mają niższy priorytet) niż operatory arytmetyczne.

Operatory logiczne && i || są obliczane od strony lewej do prawej. Koniec obliczania następuje w momencie kiedy zostanie określony wynik (prawda lub fałsz).

W języku C występuje jednoargumentowy operator negacji ! (wykrzyknik). Najczęściej stosowany jest w takiej sytuacji jak ta:

if(!zmienna)

zamiast

if(zmienna == 0)

PRZEKSZTAŁCENIA TYPÓW

Jak dotąd poznaliśmy już jeden sposób przekształcania typów. Była to instrukcja atoi, która przekształcała tekst zawarty w tablicy na wartość numeryczną. Czasem przekształcanie typów jest konieczne (jak w przypadku naszej funkcji pobierz), np. nie można używać typów float do indeksowania tablicy. Istnieje jeszcze jednoargumentowy operator zwany rzutem (ang. cast). Zakładając, że funkcja liczenie(double) oczekuje argumentu o typie double, a zmienna a jest typu int, możemy zapisać:

liczenie((double)a);

Sam argument a nie ulega zmianie, zmieniana jest tylko wartość odczytywana przez funkcję liczenie.

CONST

W języku C istnieje jeszcze kwalifikator const (stały), który używany jest do deklaracji zmiennych, których wartości nie chcemy zmieniać podczas dalszej pracy programu. Wyrażenie:

const int t = 5;

mówi że wartość zmiennej t będzie stała i nie będzie się zmieniać przez dalszy okres pracy programu. Próba przypisania czegoś do takiej zmiennej jest nieprawidłowa i w kompilatorze VBCC wywołuje błąd: "assignment to constant type", czyli przypisanie dla typu const. Kiedy użyjemy operatora const do deklaracji tablicy:

const char tekst[] = "Tekst";

to każdy z jej elementów nie ulegnie zmianie. A gdy np użyjemy go do parametrów funkcji:

int zmienna(const int);

to funkcja nie będzie mogła zmienić tej zmiennej.

I to by bylo na tyle w dzisiejszym odcinku kursu.