Do wykonania dzisiejszego zadania potrzebne nam będą czyste płyty, jak również płytki, które zamierzamy skopiować. Do wykonania praktycznych testów niewątpliwie przyda nam się nagrywarka, choć osoby nie posiadające napędu CD-R również mogą przestudiować dzisiejszy odcinek w celu zapoznania się z techniką zgrywania różnego rodzaju ścieżek z płyt za pomocą MakeCD. Do napędu źródłowego READING DRIVE (przypominam, iż może to być zarówno CD-Rom, jak i nagrywarka) wkładamy płytkę, którą zamierzamy skopiować. Z górnego menu TOOLS (Narzędzia) wybieramy opcję COPY CD (Skopiuj płytę CD...). Naszym oczom ukazuje się okienko MAKECD: CD COPY (MakeCD: Skopiuj płytę CD), w którym możemy ustawić szereg opcji dotyczących sposobu kopiowania płyty przez MakeCD. BASE DIR: (Katalog bazowy:) - w tym miejscu podajemy ścieżkę dostępu do katalogu, w którym podczas kopiowania płyt za pomocą plików tymczasowych (tzn. że poszczególne ścieżki zgrywane z płyty, którą zamierzamy skopiować będą umieszczane na dysku twar- dym, a dopiero po zakończeniu kopiowania ścieżki na dysk twardy będą wysyłane do nagrywarki) będą one umieszczane.

W tym miejscu mała uwaga - ktoś ostatnio pytał się mnie, czy pliki ISO Image (pliki tymczasowe) zajmują tyle, ile na płycie. Tak - nie należy się spodziewać jakiejkolwiek kompresji, czy mniejszej objętości. Plik ISO Image (plik tymczasowy) dla ok. 650 Mb płyty z danymi zajmie również ok. 650 MB. W przypadku kopiowania pełnych płyt muzycznych (74 minuty) ilość miejsca, jaką należy zarezerwować sobie na pliki ISO Image wzrasta do ok. 730 MB.

Wróćmy jednak do okienka MAKECD: CD COPY. Kolejna opcja to TEMPORARY IMAGES (Tymczasowe pliki ISO Image). Tutaj za pomocą gadżetu rozwijalnego ustalamy, czy podczas kopiowania płyty będziemy korzystać z plików ISO Image. Dostępne są następujące opcje: DIRECT TO CD WRITER (Bezpośrednio do nagrywarki CD) - powoduje, że MakeCD rozpocznie kopiowanie bezpośrednio z płyty umieszczonej w napędzie źródłowym na czystą płytę umieszczoną w napędzie CD-R. USE IMAGE FILE (Użyj pliku ISO Image) - program najpierw stworzy na dysku twardym pliki tymczasowe, a dopiero po pomyślnym zakończeniu tej operacji rozpocznie proces nagrywania. Warto przy tym zauważyć, że jako żródło wykorzystane zostaną właśnie stworzone pliki ISO Image. USE BLOCK MEDIUM (Użyj urządzenia blokowego) - do tej opcji wrócimy w następnych odcinkach. Za pomocą kolejnego gadżetu rozwijalnego AUDIO FILE FORMAT (Format pliku dźwiękowego) ustalamy format plików muzycznych, w jakim zapisane będą stworzone na dysku twardym obrazy ścieżek muzycznych znajdujących się na płycie. W przypadku kopiowania płyt zalecanym formatem jest CDDA (tzw RAW PCM - czyli czyste dane, bez nagłówków). Ścieżki muzyczne zapisane są na płytach właśnie w formacie CDDA. Do wyboru mamy jeszcze AIFF, AIFC, MAUD i WAVE. Możliwość zgrania ścieżek muzycznych w formacie innym niż CDDA jest szczególnie przydatna podczas kopiowania płyt (oczywiście tylko tych, na których znajdują się ścieżki muzyczne) za pośrednictwem plików tymczasowych, które zamierzamy wykorzystać w późniejszym terminie do innego celu (posłuchania, skonwertowania na mp3). W każdym innym przypadku zalecane jest ustawienie formatu CDDA. Z gadżetem DELETE FILE (Kasuj plik (lub Dane robocze)) spotkaliśmy się już w okienku MAKECD: TRACK OPTIONS (MakeCD: Opcje dotyczące ścieżki) Za pomocą odpowiednich ustawień możemy tutaj zadecydować, co MakeCD ma zrobić ze stworzonymi na dysku twardym plikami tymczasowymi. NEVER (Nie kasuj) - pozostawia je na dysku twardym, AFTER CD (Kasuj po nagraniu CD) - kasuje pliki tymczasowe po pomyślnym nagraniu całej płyty, IMMEDIATELY (Kasuj od razu) - opcja ta pozwala na skopiowanie płyt za pomocą plików tymczasowych również osobom, które nie posiadają dużych dysków twardych. Ilość wolnego miejsca, jaka jest potrzebna po wybraniu tej opcji, jest równa długości najdłuższej ścieżki na płycie.

W praktyce wygląda to w następujący sposób (oczywiście należy pamiętać, że jest to potrzebne jedynie w przypadku korzystania z plików tymczasowych):

NEVER (Nie kasuj) - MakeCD tworzy na dysku twardym obrazy wszystkich ścieżek, nagrywa je na płytę i pozostawia na dysku twardym,
AFTER CD (Kasuj po nagraniu CD) - MakeCD tworzy na dysku twardym obrazy wszystkich ścieżek, nagrywa je na płytę i kasuje po pomyślnym przebiegu operacji nagrywania i zakończenia płyty.
IMMEDIATELY (Kasuj od razu) - MakeCD tworzy na dysku twardym obraz pierwszej ścieżki, nagrywa go na płytę, kasuje i powtarza całą operację dla kolejnych ścieżek. Pozwala to ograniczyć ilość potrzebnego miejsca na skopiowanie płyty jedynie do rozmiaru najdłuższej ścieżki.

Kolejny gadżet rozwijalny WRITE MODE (Tryb zapisu) służy do określenia w jakim trybie MakeCD ma skopiować płytę. W aktualnej wersji dostępne są dwa tryby nagrywania: TAO i DAO. Ponieważ bardzo często otrzymuję pytania, w których domagacie się opisania różnic w obu trybach więc: "DAO" to skrót od "Disc-At-Once". Jest to jedna z metod wypalania płyt CD-R. W trybie "Disc-At-Once" jedna lub kilka ścieżek jest nagrywana za jednym włączeniem lasera (bez żadnych przerw). Płyta może być zamknięta dopiero wtedy, gdy wszystkie ścieżki znajdą się już na płycie. DAO umożliwia Tobie zrobienie dokładnej, stuprocentowej kopii płyty. Pozwala również na tworzenie płyt muzycznych bez przerw pomiędzy ścieżkami. "TAO" lub "Track-At-Once" jest jedną z najczęściej spotykanych metod wypalania płyt CD-R. Laser jest zatrzymywany po zakończeniu wypalania każdej ścieżki. Dużą zaletą nagrywania w tym trybie jest możliwość wyjęcia płyty CD-R z nagrywarki bezpośrednio po nagraniu dowolnej ścieżki. W trybie DAO jest to niemożliwe. Wadą nagrywania płyt w trybie TAO jest fakt, że po każdej ścieżce nagrywarka pozostawia 150 bloków (ok. 2 sekund) bez nagrania. Na płytach muzycznych jest to dwusekundowa pauza pomiędzy utworami. Warto przy tym pamiętać, iż z możliwości wypalania płyt w trybie DAO mogą korzystać jedynie użytkownicy, którzy zarejestrowali MakeCD właśnie w wersji DAO. MakeCD w wersji DAO zawiera również wersję TAO (to też częste pytanie z Waszej strony). Wersją TAO mogą posługiwać się uzytkownicy niezarejestrowani (przez cztery tygodnie) lub użytkownicy zarejestrowanej wersji TAO.

Następny gadżet rozwijalny DATA FORMAT (Format danych) jest aktywny jedynie po wybraniu trybu nagrywania DAO. Do wyboru mamy kilka opcji: FORMAT OF THE WRITER (Format nagrywarki) - jest ustawiony domyślnie i zalecany przez twórców MakeCD, powoduje wysyłanie danych do nagrywarki w jej formacie, COOKED USER DATA (Dane użytkownika)- w razie problemów ze skopiowaniem jakiejś płyty można zaryzykować przegrywanie za pomocą tej opcji, powoduje ona odczyt danych z korekcją błędów (o ile napęd źródłowy potrafi odczytywać dane w takim formacie. Przed użyciem proponuję to przetestować. RAW BLOCK CONTEST (Zawartość bloku RAW) - do nagrywarki przesyłane są kompletne informacje o każdym kolejnym bloku, włącznie z jego sumą kontrolną zapisaną na płycie CD. W przypadku nagrywania płyt w tym formacie z innego nośnika niż płyta CD (np dysk twardy) zalecane jest na wolniejszych Amigach stworzenie najpierw ISO Image. Obliczanie sumy kontrolnej przez MakeCD "w locie" powoduje dość duże obciążenie procesora. Oczywiście jak zawsze możemy posłużyć się opcją WRITE MODE - TEST MODE ON (Tryb nagrywania: Tryb testowy włączony), by przetestować działanie tej funcji na naszej Ami. Kolejny gadżet rozwijalny TAO - TRACK START (TAO - początek ścieżki) jest aktywny tylko podczas kopiowania płyt w trybie TAO. Opcja ta została wbudowana w MakeCD w celu umożliwienia przegrywania płyt w tym trybie w sposób umożliwiający wykonanie tak dokładnej kopii, jak jest to możliwe w TAO. Na początek kilka słów wyjaśnienia. W trybie TAO wykonanie dokładnej kopii jest w przypadku niektórych płyt nierealne, gdyż nagrywarka sama z siebie dodaje po każdej ścieżce dwusekundową pauzę (150 bloków). Zmiany ustawienia gadżetu rozwijalnego TAO - TRACK START (TAO - początek ścieżki) pozwalają na manipulację tymi pauzami w celu wykonania dokładnej kopii w trybie TAO, przy czym szczególna uwaga jest poświęcana zapisaniu na płycie kopiowanych ścieżek z odpowiednim blokiem początkowym dla każdej ścieżki. By uzyskać to w trybie TAO (przy niektórych płytach jest to po prostu konieczne - program zapisany na płycie może sprawdzać właśnie bloki startowe ścieżki i w przypadku odczytania nieprawidłowych wartości po prostu nie uruchomić się) MakeCD przy wykryciu niestandardowych odstępów między ścieżkami, lub przy ich braku, obcina poprzednią ścieżkę w taki sposób, by konieczna dwusekundowa pauza nie zmieniała bloku startowego dla następnej ścieżki. Obcięcie ścieżki muzycznej nie powoduje przy tym większych konsekwencji, inaczej jednak może być ze ścieżką zawierającą dane. Możemy więc zadecydować, w jaki sposób MakeCD ma postąpić po wykryciu nietypowych odstępów pomiędzy ścieżkami: INEXACT - DON`T TRUNCATE ANY TRACK (niedokładnie - bez obcięcia ścieżek) powoduje skopiowanie ścieżek w całości, co w niektórych przypadkach może zakończyć się wykonaniem niepoprawnej i źle lub wcale nie działającej kopii. EXACT - TRUNCATE AUDIO/DATA TRACKS ACCORDINGLY (dokładnie - z obcięciem ścieżek audio/z danymi) - sprawia, że w razie konieczności MakeCD obcina zarówno ścieżki audio jak i data. EXACT FOR AUDIO CD ONLY - TRUNCATE AUDIO TRACKS (dokładnie - dźwiękowe płyty CD (z obcięciem ścieżek). obcina jedynie ścieżki muzyczne. Korzystanie z gadżetu TAO - TRACK START (TAO - początek ścieżki) czasami jest konieczne, lecz proszę o rozwagę - o ile obcięcie ścieżki muzycznej nie sprawi nam kłopotów (poza brakiem ostatnich dwóch sekund muzyki, a zazwyczaj i tak jest to już cisza), to obcięcie ścieżki z danymi może spowodować, iż po nagraniu na płytę będzie ona nie do odczytu !!!

Poniżej gadżetów rozwijalnych znajduje się kilka kolejnych opcji. SCAN FOR INDICES (Szukaj indeksów) jest aktywny jedynie wtedy, gdy Twoja nagrywarka potrafi nagrywać indeksy w trybie TAO, oraz zawsze w trybie DAO. Zaptaszkowanie tej opcji powoduje przeszukanie płyty w napędzie źródłowym w celu odnalezienia wszystkich indeksów. Korzystając z tej opcji należy pamiętać, iż po pierwsze znacznie wydłuża ona czas przeszukania płyty, zaś po drugie, że na napędach CD które mają problemy z poprawnym odczytywaniem i zgrywaniem ścieżek muzycznych użycie SCAN FOR INDICES (Szukaj indeksów) może doprowadzić do odczytania nieprawidłowych wartości. Wyłącz tę opcję, jeśli nie jesteś pewny swojego napędu źródłowego, lub jeżeli pragniesz zaoszczędzić nieco czasu. Kolejny gadżet READ ISRC (Odczytaj ISRC) jest domyślnie wyłączony. ISRC (International Standard Recording Code) to sposób identyfikacji ścieżek muzycznych. Zawiera m.in kod użytkownika, datę nagrania, numer seryjny i kilka innych rzeczy. To miejsce na płycie zazwyczaj jest puste (dlatego też gadżet READ ISRC (Odczytaj ISRC) jest domyślnie wyłączony), zaś odczytanie ISRC również znacznie wydłuża czas odczytania zawartości płyty. Zdarzyć się może, że opcja ta będzie nieaktywna, dzieje się tak na napędach CD-R, które nie obsługują nagrywania ISRC w trybie TAO (jeżeli wybranym trybem będzie DAO, to opcja ta zawsze będzie aktywna). Ostatnia pozycja w oknie MAKECD: CD COPY to pole tekstowe INDEX PAUSE LENGHT (Długość indeksu odstępu), w którym zapisana jest domyślna długość pauzy pomiędzy ścieżkami (w blokach i sekundach). Jest ona używana w przypadku, gdy z płyty umieszczonej w napędzie źródłowym odczytane zostaną nieprawidłowe dane, lub gdy nie zostaną one odczytane.

Po wykonaniu kilku kopii z pewnością będziecie już wiedzieli, jakie ustawienia są dla Was odpowiednie i najczęściej przez Was wykorzystywane. Do zapisania ustawień w okienku MakeCD: CD COPY służy opcja SAVE CURRENT GADGET STATE (Zapisz aktualny stan przycisków) z górnego menu TOOLS (Narzędzia). Po jej wybraniu wszystkie wybrane przez nas ustawienia będą się pojawiać po każdorazowym wywołaniu okienka MAKECD: CD COPY. Opiszmy jeszcze przeznaczenie trzech przycisków znajdujących się na dole naszego okienka. CANCEL (Poniechaj) - kończy projekt CD COPY i zamyka okno. SETUP (Ustawienia projektu) - powoduje odczytanie zawartości płyty i umieszczenie jej w głównym oknie programu w tabeli CURRENT TRACKS (Aktualny projekt). Przycisk ten umożliwia nam wprowadzenie kilku zmian (np manipulacji indeksami, czy też wyrzucenie jednej lub więcej ścieżek) w naszym projekcie (o ile oczywiście zachodzi taka potrzeba). Po ich wprowadzeniu naciskamy w głównym okienku MakeCD przycisk WRITE TRACKS (Zapisz ścieżki) (opis głównego okienka MakeCD i okienka MakeCD: WRITE WINDOW był w poprzednim numerze). Jeżeli jednak nie planujemy dokonania żadnej zmiany klikamy na trzeci przycisk znajdujący się w okienku MakeCD: CD COPY czyli COPY CD (Skopiuj płytę CD). MakeCD zapyta nas (tylko w przypadku wybrania przez nas kopiowania za pomocą plików tymczasowych), czy po pomyślnym wykonaniu kopii należy pozostawić pliki tymczasowe, czy też je skasować. Po udzieleniu odpowiedzi przechodzimy do okienka MAKECD: WRITE WINDOW (MakeCD: Okno zapisu). Jeżeli będziemy chcieli wykonać kilka kopii tej samej płyty należy pozostawić pliki tymczasowe, by po każdorazowym zakończeniu procesu nagrywania przejść jeszcze raz całą procedurę, nie wykonując już plików tymczasowych. MakeCD zapyta się po prostu, czy wykorzystać te istniejące, czy też stworzyć je od początku. Warto jeszcze zauważyć, że po instalacji MakeCD w jego katalogu oprócz standardowej ikony MakeCD pojawia się jeszcze ikonka CD COPY. Po kliknięciu na niej MakeCD od razu pojawia się okienko kopiowania, bez konieczności otwierania głównego okna MakeCD. Dzieje się tak dlatego, że większość preferencji MakeCD zapisywana jest w tooltypach ikonki. W związku z tym możemy przygotować sobie kilka ikonek na różne okazje i do różnego rodzaju operacji z MakeCD. Do tooltypów jeszcze wrócimy.

Istnieje jeszcze drugi, rzadziej wykorzystywany sposób kopiowania płyt CD w trybie TAO, (często wykorzystywany również do zgrywania ścieżek muzycznych na dysk twardy) jest on szczególnie przydatny, jeśli chcemy mieć pełną kontrolę nad wszystkimi ścieżkami, zgrać tylko niektóre ścieżki, zgrać ścieżki i nagrać je w późniejszym terminie itd. Polecam go zwłaszcza osobom, które chciałyby użyć programu MakeCD do zgrywania ścieżem muzycznych na dysk twardy. Z górnego menu EDIT (Edycja) wybieramy APPEND COMPLETE CD (Dołącz całą płytę CD). Pojawia się nam okienko MAKECD: CD APPEND (MakeCD: Dołącz płytę CD). Przeznaczenie gadżetów rozwijalnych TEMPORARY IMAGES (Tymczasowe pliki ISO Image), AUDIO FILE FORMAT (Format pliku dźwiękowego) i DELETE FILE (Kasuj plik (Dane robocze)), oraz znajdujących się poniżej opcji AUDIO PAUSE (Odstęp dźwięku), SCAN FOR INDICES (Szukaj indeksów), INDEKS PAUSE LENGHT (Długość indeksu odstępu) i READ ISRC (Odczytaj ISRC) jest takie samo jak przeznaczenie odpowiednich gadżetów w okienku MAKECD: CD COPY. Po kliknięciu na APPEND CD (Dołącz płytę CD) wracamy do głównego okna programu. MakeCD podaje nam dokładną zawartość płyty umieszczonej w napędzie źródłowym. Cała operacja kopiowania ogranicza się do kliknięcia na CREATE IMAGE FILES (Stwórz ISO Image) - jeśli chcemy korzystać z plików tymczasowych i później WRITE TRACKS (Zapisz ścieżki), lub od razu WRITE TRACKS (jeśli chcemy kopiować płytę "w locie"). Jak już pisałem opcję APPEND COMPLETE CD można wykorzystać też do zgrywania ścieżek muzycznych na dysk twardy. Przypominam, iż po odczytaniu zawartości płyty możemy zgrać na dysk twardy tylko wybrane ścieżki, kasując niepotrzebne nam "tracki" gadżetem REMOVE (Skasuj) (w głównym okienku programu).

Na dołączonych do artykułu screenshotach widnieją okienka MakeCD z domyślnymi, moim zdaniem najlepszymi ustawieniami do kopiowania płyt w trybie TAO, z wykorzystaniem plików tymczasowych i z obcinaniem ścieżek muzycznych, do kopiowania płyt w trybie DAO, również przy wykorzystaniu plików tymczasowych i okienko MakeCD: Append complete CD.

Na koniec jeszcze mała uwaga. Podczas kopiowania płyt najbezpieczniej jest najpierw zgrać wszystkie ścieżki do plików tymczasowych na dysku twardym, a dopiero później wykonać kopię płyty. Wystarczy przecież jeden błąd odczytu na płycie, by (szczególnie w trybie DAO) złoty krążek na który nagrywane są dane bezpośrednio z napędu CD-Rom powędrował do kosza. Tworzenie plików tymczasowych pozwala uchronić się przed niespodziankami. Odwrotnie jest w przypadku archiwizacji danych z twardego dysku. Tutaj zalecam nagrywanie On-The-Fly (w locie). Dobrze skonfigurowana Amiga i dobra nagrywarka pozwalają na bezstresowe nagrywanie płyt "w locie" i z poczwórną prędkością. Pozwolę sobie wspomnieć, że aktualny mój rekord nagrywania On-The-Fly to płyta, na której nagrałem 9 500 plików w ok 600 katalogach. Oczywiście z poczwórną prędkością (ok. 600 kb/s). Bufor MakeCD nawet nie drgnął...