Sensible Software na rynku gier amigowych zaistniało w roku 1988 wydając pod szyldem firmy Ocean tytuł "Wizball". Po nim, pod różnymi znakami firm trzecich, wydali jeszcze trzy inne tytuły ("Shoot'em Up Construction Kit", "Insects in Space" i "International 3D Tennis"), lecz popularność zdobyli sobie dopiero w 1991 tytułem "Mega-lo-mania". Ukształtowała się wówczas ekipa kilku zdolnych ludzi na czele z Chrisem Chapmanem (koderem) i Jonem Hare (grafikiem). Na stałe przyłączył się do nich wolny strzelec - Richard Joseph (muzyk). "Mega-lo-mania" była grą strategiczną, w której sukcesem nie okazał się o tyle sam dosyć oryginalny pomysł, co graficzne podejście do tematu. Niewielkie postaci, którymi dowodził gracz przyjęły się do tego stopnia, że "rozsądni" panowie postanowili wykorzystać ten motyw w swoich kolejnych tytułach. Wpadli więc na pomysł stworzenia gry piłkarskiej. Jak się okazało był to strzał w dziesiątkę!

Wszystko zaczęło się w roku 1992 od "Sensible Soccer". To było coś, na co wszyscy fani komputerowej piłki nożnej czekali. Gra stanowiła wielką konkurencję dla królującego wówczas "Kick Off 2" autorstwa Dino Dini. Pisma komputerowe prześcigały się w recenzjach, zestawieniach i porównaniach obu tytułów. Który z tytułów jest lepszy - to już kwestia indywidualna każdego grającego. Nie pozostaje jednak cień wątpliwości, że większy rozgłos zapewnił sobie "Sensible Soccer", chociażby tym, że święci tryumfy do dziś, a kieszeń twórców napełniał pieniędzmi do roku 1996, kiedy to po raz ostatni pojawiła się kolejna, bodajże dwunasta odsłona (oficjalna).

"Sensible Soccer" rzuca na kolana nie tylko wspomnianą wcześniej grafiką, która wymusza zmniejszenie boiska, ale także dynamiką jaka jest z tym powiązana. Szybkie akcje, wrzawa szalejących kibiców - to jest dokładnie to, na co każdy fan piłki nożnej czeka. Ale po kolei. Mecze rozgrywane są na kilku rodzajach nawierzchni, która jest uzależniona od pory roku w jakiej rozgrywamy mecz. Każdy trwa od 3 do 10 minut czasu rzeczywistego. Rozgrywki możemy toczyć na kilka rodzajów: mecz towarzyski, dowolnie ustawiony system pucharowy lub liga, a także udział w istniejących rozgrywkach w systemie pucharów (np. UEFA). Grać możemy jednym z 64 europejskich klubów piłkarskich lub jedną z 34 drużyn europejskich. Każdą z nich możemy dowolnie zmienić wedle naszego uznania, przestawić kolory ich strojów podstawowych jak i rezerwowych. Przed rozpoczęciem meczu wybieramy rodzaj formacji w jakiej nasz skład będzie grał. Do wyboru jest kilka możliwości. Wychodzimy wreszcie na boisko. Widok z góry, nachylony pod niewielkim kątem. Bramki są dwie, piłka jest jedna, zawodników dwudziestu dwóch, sędzia pojawia się tylko, gdy zajdzie taka potrzeba. Z lewej strony ławka rezerwowych, których w trakcie gry możemy zmieniać z zawodnikami z pola (tylko gdy piłka jest poza boiskiem) oraz trener, który może dokonywać zmian formacji (gdy piłka jest poza boiskiem lub gdy bramkarz trzyma ją w dłoniach). Gwizdek sędziego i zaczynamy.

Pierwsze co na pewno rzuca się w oczy to szybkość. Problemów z opanowaniem piłki jednak nie będzie. Najprawdopodobniej już w pierwszym meczu szybko załapiesz na czym polega system sterowania i jak działa. W razie problemów, w instrukcji dołączonej do gry dokładnie to opisano. Grając, można zauważyć jak intuicyjnie wszystko się odbywa. System zmiany zawodników aktualnie będących przy piłce, jak i kontroli nad nimi, został dopracowany do perfekcji. Skoro mowa o kontroli - możemy główkować, faulować, atakować wślizgiem, podkręcać piłkę, lobować, podawać jak i oddawać silne strzały na bramkę. Oczywiście wszystkie stałe elementy gry jak rzut rożny, aut, rzut wolny (z murem i bez), rzut karny również występują. Bramkarz sterowany jest przez komputer, ale nie do końca. Nad nim przejmujemy kontrolę w momencie wybijania przez niego piłki, podczas obrony rzutu karnego i w chwili gdy nie może schwytać podanej do niego piłki (wtedy zachowuje się jak normalny zawodnik - nieźle się kiwa, ale szybko może stracić piłkę). Za popełnione faule, zawodnicy mogą zostać ukarani żółtą lub czerwoną kartką, co odpowiednio może skutkować pauzowaniem w kolejnym jednym, dwóch lub trzech meczach. Po zdobyciu bramki możemy obejrzeć powtórkę sytuacji z jakiej padł gol.

O stronie dźwiękowej wypada napisać osobny akapit. To czego dokonali chłopaki z Sensible Software nikt już później nie powtórzył. Mecz odbywa się przy stadionowych okrzykach kibiców zebranych na trybunach. W trakcie meczu doczytywane są one na bieżąco z drugiego dysku, który prawie w całości poświęcono właśnie na to. Wrzawa z trybun jest tak realistyczna i wspaniała, że czasami gra się tylko po to, aby posłuchać okrzyków komputerowych kibiców! Okrzyki dopasowane są do rozwoju sytuacji na boisku. Wrzawa podnosi się, gdy pojawia się sędzia i kara zawodnika kartką, szał radości dudni w uszach, gdy jedna z drużyn zdobywa bramkę, a zawód publiki obrazowany charakterystycznym jęknięciem pojawia się, gdy zawodnik przestrzela obok słupka.

"Sensible Soccer" w wersji podstawowej gwarantuje mnóstwo godzin wyśmienitej zabawy. Zwłaszcza dla większej liczby graczy żywych, którzy mogą stworzyć własny turniej. Dane, które zmodyfikujemy możemy zapisać na dysk (osobna dyskietka w napędzie DF0:). Podobnie możemy uczynić, gdy chcemy zapisać stan gry (np. nasze rozgrywki w Lidze Mistrzów). Najładniejsze bramki możemy również zapisać na dysk, aby później odtworzyć koledze i pokazać jakim jesteśmy wspaniałym, komputerowym następcą Zbyszka Bońka.

Gra oczywiście posiada swoje minusy, chociaż to, co napiszę, może dla niektórych nie wydawać się jakimś niedopatrzeniem. Mimo tego, że drużyny są zróżnicowane i np. Holandia jest dużo lepszym zespołem niż Wyspy Owcze, to jednak po odpowiedniej wprawie jesteśmy w stanie zwyciężać również tymi słabszymi zespołami. Wynika to z prostej przyczyny - niesamowicie prosto jest zdobyć bramkę. Technika podkręconego strzału zza pola karnego jest praktycznie skuteczna w 100%. Komputerowy bramkarz w tej wersji gry był chyba nie do końca nauczony jak sobie z tym radzić.

Przez kolejny rok autorzy zbierali żniwa z gry, która zawojowała całym amigowym światem. W roku 1993 zaserwowali wersję 1.1 z uaktualnionymi składami, która doczekała się również wersji CD32. Na początku roku 1994 pojawiła się wersja 1.2, która posiadała dopisek "International Edition". Był to nadal ten sam stary, dobry "Sensible", lecz z nowymi składami. Tym razem jednak autorzy poszli nieco dalej i składy obejmowały sobą drużyny, które zakwalifikowały się do mistrzostw świata w USA w 1994 roku. Ta wersja gry również pojawiła się dla CD32 i jako pierwsza zawierała głos komentatora. Co prawda były to tylko trzy proste frazy, no ale zawsze...

W międzyczasie Sensible Software przygotowywało coś wielkiego, coś niepowtarzalnego i coś, co przeszło do klasyki amigowych gier. Mowa o "Sensible World of Soccer". Gra połączyła w sobie wszystko to, co oferował "Sensible Soccer 1.2" plus dodatkowo możliwość zarządzania klubem jako trener lub menadżer. Po raz kolejny panowie z Sensible Software rzucili wszystkich na kolana, z których już istniejąca konkurencja się nie podniosła, a przyszłe produkcje musiały polec. Możemy wybrać dowolną drużynę, z dowolnego państwa świata i rozpocząć międzynarodową karierę. Zarządzając naszą drużyną możemy sprzedawać i kupować zawodników, trenować kadrę młodzików, a nawet zmienić pracę i przejść do innego klubu. Jednym słowem wszystko, co tylko nasza menadżerska dusza zapragnie. Grę wzbogacono o możliwość edycji formacji. Nie jesteśmy już zmuszani do wyboru spośród gotowych zestawów ustawienia. Sami możemy stworzyć ustawienie np. 6 zawodników w polu i 4 w ataku! Tylko nasza wyobraźnia może nas powstrzymać. Zawodnicy zostali wyposażeni we współczynniki obrazujące ich zdolności, dodatkowo pojawiło się rozróżnienie na skrzydłowych. Jeżeli doszła opcja menadżerska i możliwość kupna/sprzedaży zawodników, to nie mogło zabraknąć też i ich ceny - każdy z nich ma swoją wartość zależną od umiejętności, która rośnie lub maleje, w zależności od tego jak idzie mu gra. Napastnicy powinni strzelać więcej bramek, aby ich wartość wzrastała, podczas gdy obrońcy i sam bramkarz nie powinni dopuszczać do utraty goli. Każdy z zawodników może zostać podczas meczu kontuzjowany. Po agresywnym faulu warto sprawdzić czy przypadkiem nie powinien zostać zmieniony na innego zawodnika (obrazowane jest to krzyżykiem), a po meczu czy nie powinien przejść krótkiej (lub dłuższej) rekonwalescencji (opaska na głowie lub czerwony krzyżyk z ilością kolejek potrzebnych na rekonwalescencję). Co kilka kolejek do naszego klubu dojdzie kilku zawodników na próbę. Po odpowiednim ich wytrenowaniu mogą się oni stać rezydentami lub pełnoprawnymi zawodnikami klubu. Od nas będzie zależało czy będziemy ich szkolić i trenować, czy też zostawimy ich samych sobie i pozwolimy im wędrować między innymi klubami. W trakcie gdy "gra" liga, w której uczestniczy nasz zespół (i ewentualnie gdy gra w dodatkowych rozgrywkach będących nobilitacją za wyniki z poprzedniego sezonu, np. udział w Lidze Mistrzów czy Pucharze Zdobywców Pucharów), odbywają się również rozgrywki innych lig. W każdej chwili możemy sprawdzić jak radzi sobie liga włoska, hiszpańska czy australijska lub wenezuelska.

Każdego meczu nie musimy rozgrywać. Możemy pozwolić komputerowi na wygenerowanie rezultatu. Jak to jednak w życiu bywa, lepiej wziąć sprawy w swoje ręce i rozegrać mecze samemu. W tej części gry zmian nie nastąpiło wiele, w większości jest to czysta kosmetyka. Mamy informację jaki zawodnik aktualnie jest przy piłce, zmieniające się banery reklamowe na bandach, animowany skandujący tłum. Zdarzyła się również wersja gry z wirującą "eską" będącą symbolem panów z Sensible Software, a która miała za zadanie oddać wrażenie transmisji sportowej. Szybko jednak zlikwidowano ten element, gdyż wpływał na spadek prędkości całego programu. Z dalszych zmian pojawiły się statystyki, które możemy obejrzeć po pierwszej i drugiej połowie. Statystyki jak na prawdziwym meczu: ilość strzałów na bramkę, ilość rzutów rożnych, fauli, kartek. Brakuje tylko spalonych. Poprawiono także umiejętności bramkarzy. Jest trudniej ich zaskoczyć i gole już się nie sypią się tak, jak w pierwowzorze. "Sensible World of Soccer" w stosunku do "Sensible Soccer" stracił tylko jedną rzecz - odgłos wiwatujących tłumów. Oczywiście występuje ten element w tej części gry, lecz nie jest już tak bogaty i urozmaicony. Wynika to z całą pewnością z braku miejsca na dysku, które tym razem zostało wypełnione merytoryczną częścią (składy drużyn).

Oczywiście nie tak szybko twórcy gry doszli do takiego jej stanu. Pamiętam wersję "Sensible World of Soccer", która oznaczona numerkiem 1.0 zyskała sobie miano bety lub wersji 0.9. Gra sprawiała wrażenie nieskończonej. Brak było w ogóle odgłosu kibiców (tylko szum i okrzyk po golu lub jęk po spudłowaniu). Kolejne niedoróbki to brak zliczania informacji o strzelonych bramkach, kartkach czy kontuzjach. Efekt był tego taki, że cena zawodników stale spadała, a klub przestawał przynosić zyski. Na szczęście jeszcze w tym samym roku 1994 pojawiła się najpierw wersja "ulepszona", która poprawiała powstałe niedoróbki, a później wersja 1.1, która już wniosła prawie wszystko to, co stanowi o sile "SWOS-a". Idąc za ciosem powstałego w międzyczasie "Cannon Fooder" w intrze do gry dodano również piosenkę.

Autorzy systematycznie wypuszczali kolejne wersje gry, które miały na celu nie tyle poprawianie błędów czy wprowadzanie nowych innowacji, lecz uaktualnianie składów. I tak pojawiła się wersja 95/96, po której nastąpiła wersja 95/96 Euro (będąca przedsmakiem nadchodzących mistrzostw Europy). Następnie przyszła pora na uaktualnienie 96/97, które pojawiło się jako ostatnie oficjalne... Magazyn Amiga Action w porozumieniu z autorami wydał jeszcze wersję 97/98 rozprowadzaną na jednych z ich dysków okładkowych (składy z tej wersji dostępne są na Aminecie). Pojawiła się również parodia gry pod tytułem "Sensible Moon of Soccer", która była wesołym żartem autorów zastępujących boisko na krajobraz księżycowy. Nie można też zapomnieć o "Cannon Soccer", gdzie żołnierze z "Cannon Fodder" biegają po boisku z "Sensible Soccer"...

Oczywiście "SWOS" żyje nadal za sprawą rzeszy jego wiernych fanów i zdolnych programistów, w tym Polaka - Piotra Bieńka, którzy stworzyli mnóstwo edytorów do gry. Umożliwiają one tworzenie własnych uaktualnień do składów, które odpowiednio podmienione zapewniają, że rozgrywka jest stale świeża i nie trąci myszką. Na Aminecie możemy znaleźć również archiwa podmieniające banery występujące na stadionie, aby mecz także trochę odświeżyć.

"Sensible Soccer" i jego kolejne odsłony to klasyka wśród amigowych gier. Jest to jeden z niewielu tytułów, który jest uniwersalny i nigdy się nie zestarzeje. Komputerowy przeciwnik, z którym przyjdzie nam się zmierzyć jest godnym rywalem, lecz oczywiście nic nie zastąpi inteligencji, sprytu i nieprzewidywalnych zdolności żywego zawodnika. "Sensible Soccer" to gra wręcz stworzona do rywalizacji z kolegami (koleżankami). Zapewne większość z nas pamięta czasy turniejów "Sensible Soccer", które odbywały się systematycznie co rok, przez kilka lat. Z całą pewnością jest to dowód na to, jak wielką popularnością cieszyła się ów gra i jak bardzo zasługuje na to, aby być najlepszą w swoim stylu.

Wszystkie wersje "Sensible World of Soccer" oraz "Sensible Soccer CD32" dają się zainstalować na dysk twardy przy pomocy WHDLoad. Warto zaznaczyć, że w tak zainstalowanych wersjach nie można podmieniać składów drużyn - po zakończeniu sezonu następuje zawieszenie programu. Prace nad poprawą tego elementu trwają.

Klawiszologia

P - pauza
R - powtórka ostatnich kilku sekund meczu
szybko dwa razy R - podczas replayu zwalnia dwukrotnie powtórkę
Space - zapisuje ostatnich kilka sekund gry jako tzw. highlights
H - pozwala obejrzeć zapisane highlights (działa tylko w momencie, gdy wyświetlony jest wynik końcowy meczu)
S - gdy piłka znajduje się poza boiskiem, wyświetla statystyki
F8 - włącza/wyłącza imiona graczy
F9 - włącza/wyłącza wirujące S (nie w każdej wersji gry)
F10 - włącza/wyłącza okrzyki tłumów (nie w każdej wersji gry)
Esc - walkower (do aktualnego wyniku dodawane jest 5 bramek dla przeciwnika)

Sensible Soccer/Sensible World of Soccer - Sensible Software 1992-1996
	100		2 lub 1 CD
	100 95 (wersja SWOS)		ECS 1 MB lub CD32
	95 100 (wersja SWOS)